Lừa Đảo Qua Mạng Là Gì? Cách Nhận Biết, Phòng Chống Và Trình Báo Hiệu Quả

Lừa đảo qua mạng là gì? Vì sao bạn có thể trở thành nạn nhân mà không hề hay biết?

Trong thời đại công nghệ phát triển như vũ bão, chỉ cần một cái click chuột, bạn có thể kết nối với hàng triệu người trên toàn cầu. Nhưng cũng chính vì thế mà bạn dễ dàng rơi vào “bẫy” của những kẻ lừa đảo ẩn mình sau lớp vỏ bọc hoàn hảo trên môi trường mạng. Vậy lừa đảo qua mạng là gì? Tại sao nó lại ngày càng tinh vi và phổ biến đến thế?

Lừa đảo qua mạng là gì

Lừa đảo qua mạng là gì?

Lừa đảo qua mạng (Internet Fraud hoặc Online Scam) là hành vi sử dụng công nghệ thông tin và môi trường trực tuyến để đánh cắp thông tin, chiếm đoạt tài sản hoặc lừa gạt người dùng bằng những thủ đoạn tinh vi và khó phát hiện.

Không còn là chuyện xa vời hay hiếm gặp, lừa đảo trên mạng giờ đây hiện diện ở mọi nền tảng quen thuộc với chúng ta hằng ngày: từ Facebook, Zalo, đến email, tin nhắn SMS, thậm chí cả những trang web tưởng như “uy tín”.

Vì sao bạn dễ trở thành nạn nhân?

1. Tâm lý cả tin – thích “miễn phí”: Nhiều người dễ bị hấp dẫn bởi các thông báo “trúng thưởng lớn”, “việc nhẹ lương cao”, “cho vay không cần thế chấp” mà không kiểm tra nguồn phát tán.
   
   

2. Thiếu kiến thức bảo mật cá nhân: Việc chia sẻ thông tin cá nhân như số điện thoại, email, CCCD, ảnh chân dung trên mạng xã hội khiến bạn dễ bị kẻ gian khai thác.
   
   

3. Chiêu trò ngày càng tinh vi: Kẻ lừa đảo không còn dùng chiêu thô sơ. Chúng giả danh ngân hàng, công an, thậm chí là người thân để tạo niềm tin tuyệt đối. Nhiều website lừa đảo có giao diện không khác gì các trang chính thống.
   
   

4. Mạng xã hội là “mảnh đất màu mỡ”: Facebook, Zalo, TikTok... không chỉ là nơi để kết nối mà còn là nơi các đối tượng lừa đảo “tung chiêu” nhắm vào người nhẹ dạ.
   
   

Những nền tảng dễ bị lợi dụng để lừa đảo

• Mạng xã hội: Tin nhắn giả danh người quen, inbox tuyển dụng online, gợi ý đầu tư tài chính "siêu lợi nhuận"...
  
  

• Email: Thông báo từ “ngân hàng” yêu cầu đăng nhập lại tài khoản, nhưng đường link là giả mạo.
  
  

• Website giả mạo: Trang mua sắm online, trang tuyển dụng hoặc trang của các cơ quan nhà nước bị làm nhái.
  
  

• Ứng dụng di động: Nhiều app trông như bình thường nhưng thực chất là phần mềm độc hại ăn cắp dữ liệu.

Lừa đảo qua mạng từ câu chuyện có thật – Có thể bạn cũng từng suýt là nạn nhân

Không cần phải tưởng tượng đâu xa. Lừa đảo qua mạng không chỉ xuất hiện trên báo chí hay truyền hình. Nó đang âm thầm diễn ra ngay trong đời sống hàng ngày của chúng ta – từ bạn bè, đồng nghiệp, đến chính những người thân trong gia đình.

Lừa đảo qua mạng từ câu chuyện có thật

Câu chuyện: Suýt mất 20 triệu vì “việc nhẹ lương cao”

Chị H.T.M., 29 tuổi, sống tại TP.HCM, đang tìm việc làm thêm buổi tối qua Facebook. Sau khi tham gia một nhóm “Việc làm online lương cao”, chị được một tài khoản nhắn tin riêng, giới thiệu là “nhân sự bên sàn thương mại điện tử Shopee” đang cần tuyển cộng tác viên xử lý đơn hàng.

Công việc nghe có vẻ rất đơn giản: chỉ cần ứng trước một khoản tiền nhỏ để “tạo đơn ảo”, sau đó sẽ được hoàn tiền và nhận thêm hoa hồng 10–15%. Bước đầu, chị được hoàn đầy đủ, thậm chí nhận thêm tiền hoa hồng như lời hứa.

Sau 4 lần giao dịch trót lọt, chị bắt đầu tin tưởng và chuyển khoản một lần lớn – 20 triệu đồng. Kết quả: tài khoản "nhà tuyển dụng" bỗng nhiên biến mất, fanpage cũng khóa bình luận, tin nhắn bị chặn. Đó là lúc chị biết mình đã bị lừa.

Lừa đảo tuyển dụng – Một “chiêu thức” cực kỳ phổ biến hiện nay

Dưới vỏ bọc “việc làm online uy tín”, rất nhiều đối tượng đã đánh vào tâm lý cần việc, cần tiền của người trẻ, sinh viên, mẹ bỉm sữa,... Thậm chí, chúng còn tạo website giả, giấy tờ giả, mã số tuyển dụng chuyên nghiệp đến mức không khác gì công ty thật.

Các dấu hiệu nhận biết thường gặp:

• Đề nghị ứng tiền trước, “nạp cọc”, “đặt cọc đơn hàng” dù chưa làm gì
  
  

• Dùng tên thương hiệu lớn để tạo niềm tin (Shopee, Lazada, Tiki...)
  
  

• Giao diện chat, tư vấn cực kỳ chuyên nghiệp – thường là người thật, không phải chatbot
  
  

• Gửi link website giả mạo để “đăng nhập hệ thống nội bộ”
  
  

Những chiêu trò lừa đảo qua mạng phổ biến hiện nay – Và cách nhận biết

Thế giới online tưởng chừng tiện lợi và an toàn, nhưng ẩn sâu trong đó là vô số cái bẫy được giăng ra tinh vi bởi những “tay lừa đảo công nghệ cao”. Dưới đây là tổng hợp các hình thức lừa đảo qua mạng phổ biến nhất hiện nay, được phân tích từ góc nhìn chuyên gia an ninh mạng và trải nghiệm từ người thật – việc thật.

Những chiêu trò lừa đảo qua mạng phổ biến hiện nay

1. Lừa đảo tuyển dụng online – “Việc nhẹ lương cao” chỉ có trong bẫy

Như câu chuyện ở phần trước, dạng lừa đảo này thường đánh vào tâm lý người đang cần việc. Các đối tượng:

• Giả danh nhà tuyển dụng từ thương hiệu lớn như Shopee, Tiki, Lazada,...
  
  

• Tạo ra hệ thống “nhiệm vụ” ảo, yêu cầu người tìm việc ứng tiền trước rồi sẽ nhận “tiền thưởng cao”.
  
  

• Ban đầu, chúng hoàn trả đầy đủ số tiền và hoa hồng nhỏ để tạo lòng tin.
  
  

• Khi nạn nhân bắt đầu chuyển khoản số lớn thì chúng cắt liên lạc hoàn toàn.
  
  

📌 Dấu hiệu nhận biết:

• Tuyển dụng gấp gáp, không cần phỏng vấn.
  
  

• Yêu cầu chuyển khoản trước.
  
  

• Giao dịch qua Zalo, Telegram, không có email công ty chính thức

2. Lừa đảo giả danh ngân hàng, cơ quan công quyền

Đây là chiêu thức cực kỳ tinh vi và nguy hiểm. Các đối tượng thường:

• Giả làm Công an, Viện kiểm sát, Tòa án, gọi điện thông báo bạn “liên quan vụ án rửa tiền”.
  
  

• Yêu cầu bạn cung cấp thông tin cá nhân, tài khoản ngân hàng, mã OTP, thậm chí điều khiển thiết bị từ xa (qua ứng dụng giả).
  
  

• Hoặc giả làm ngân hàng yêu cầu “xác minh giao dịch”, gửi đường link dẫn tới trang web giả giống hệt trang thật.
  
  

📌 Dấu hiệu nhận biết:

• Gọi điện tự xưng chức danh, đe dọa bắt giam khẩn cấp.
  
  

• Gửi link bắt nhập thông tin cá nhân.
  
  

• Tạo áp lực tâm lý, yêu cầu nạn nhân giữ im lặng.
  
  

3. Lừa đảo đầu tư tài chính – Forex, coin, đa cấp 4.0

Chiêu trò này thường nhắm vào những người thích đầu tư sinh lời nhanh, đánh vào lòng tham. Chúng:

• Mời bạn tham gia “dự án tài chính”, “trading app”, “đào coin” hoặc “đầu tư sàn BO”.
  
  

• Giao diện đầu tư rất chuyên nghiệp, có biểu đồ, báo cáo lãi lỗ ảo.
  
  

• Mới đầu có thể rút được tiền, nhưng sau khi đầu tư số tiền lớn thì không thể rút, thậm chí mất trắng.
  
  

📌 Dấu hiệu nhận biết:

• Cam kết lợi nhuận cao 10–30%/tháng.
  
  

• Không có pháp nhân rõ ràng tại Việt Nam.
  
  

• Dùng thuật ngữ khó hiểu, tạo cảm giác "chuyên môn cao".
  
  

4. Lừa đảo qua website và ứng dụng giả mạo

Bạn có thể tưởng mình đang truy cập website của ngân hàng, hay cài một app đặt hàng giảm giá… nhưng thực chất, đó là trang/phần mềm do kẻ gian tạo ra để:

• Thu thập dữ liệu cá nhân, số thẻ ngân hàng, email, mật khẩu.
  
  

• Cài mã độc theo dõi thao tác bàn phím (keylogger).
  
  

• Chiếm quyền điều khiển thiết bị từ xa.
  
  

📌 Dấu hiệu nhận biết:

• Tên miền gần giống trang thật (ví dụ: abc-shopee.vn thay vì shopee.vn)
  
  

• Ứng dụng không có trên App Store/CH Play, phải tải file APK.
  
  

• Giao diện thiếu bảo mật, không có https.
  
  

Cách phòng chống lừa đảo qua mạng: Đừng để mất tiền rồi mới học cách tự bảo vệ

Lừa đảo online không phải chuyện của riêng ai – nó đang diễn ra mỗi ngày, với những hình thức ngày càng tinh vi hơn. Nhưng tin tốt là: chúng ta hoàn toàn có thể phòng tránh, nếu được trang bị kiến thức đúng và hành động kịp thời.

Cách phòng chống lừa đảo qua mạng

Dưới đây là các nguyên tắc cốt lõi và biện pháp hiệu quả nhất để phòng chống lừa đảo qua mạng, được tổng hợp từ khuyến cáo chính thức của Bộ Công an, Cục An toàn Thông tin, các chuyên gia bảo mật và kinh nghiệm từ nạn nhân thực tế.

1. Tỉnh táo trước những lời hứa quá dễ dãi

• “Việc nhẹ lương cao, không cần kinh nghiệm”
  
  

• “Đầu tư lời gấp 3 chỉ sau 1 tuần”
  
  

• “Tặng quà miễn phí, nhận tiền hoàn ngay sau 5 phút”
  
  

👉 Đây luôn là miếng mồi mà kẻ lừa đảo sử dụng để đánh vào lòng tham hoặc sự cả tin. Hãy nhớ: Nếu điều gì đó nghe quá hấp dẫn, có thể nó là bẫy.

2. Không bao giờ cung cấp OTP, mã xác thực, tài khoản ngân hàng cho bất kỳ ai

Không có tổ chức uy tín nào yêu cầu bạn cung cấp OTP qua điện thoại, tin nhắn, email hay chat. Nếu có người:

• Tự xưng công an, viện kiểm sát, ngân hàng, nhân viên kỹ thuật…
  
  

• Bảo bạn “cần xác minh để tránh bị khóa tài khoản”
  
  

• Gửi link và yêu cầu đăng nhập để xác thực
  
  

👉 Tất cả đều là lừa đảo.

❗ Luôn nhớ: OTP là chìa khóa vào ví tiền online của bạn.

3. Không chuyển tiền trước cho bất kỳ ai nếu chưa xác minh 100% danh tính

• Kể cả người đó tự xưng là bạn bè, người thân, hoặc người bạn mới quen qua mạng
  
  

• Kể cả “sếp mới” trong công ty online, “người tuyển dụng”
  
  

• Kể cả khi họ tỏ ra rất tin cậy hoặc có ảnh đại diện rõ ràng
  
  

👉 Gặp trường hợp chuyển tiền, hãy gọi điện trực tiếp để xác nhận, không nhắn tin. Nhiều người đã bị lừa vì… “tin vào avatar”.

Tham khảo: Lắp camera FPT

4. Kiểm tra website, đường link kỹ trước khi đăng nhập hay tải ứng dụng

• Luôn nhìn kỹ URL: trang giả mạo thường có tên miền gần giống, nhưng sai 1–2 ký tự.
  
  

• Ví dụ: https://shopee-vn.net ≠ https://shopee.vn
  
  

• Chỉ tải ứng dụng từ App Store, CH Play, không tải file lạ từ link trên Zalo, Messenger.
  
  

• Kiểm tra chứng chỉ bảo mật (https://) trước khi điền thông tin cá nhân.
  
  

5. Sử dụng các công cụ bảo vệ cá nhân online

• Google Safe Browsing: kiểm tra đường link trước khi truy cập
  
  

• Trình duyệt có tích hợp bảo mật nâng cao như Chrome, Firefox
  
  

• Cài phần mềm chống virus, chống lừa đảo (anti-phishing) cho điện thoại và máy tính

6. Cập nhật thông tin cảnh báo từ nguồn chính thống

• Fanpage chính thức của Bộ Công an, Cục An toàn Thông tin
  
  

• Cổng thông tin cảnh báo lừa đảo: https://canhbaoluradao.vn
  
  

• App “Phản ánh lừa đảo” từ Bộ TT&TT
  
  

👉 Đây là nơi liên tục cập nhật các chiêu trò mới, danh sách các trang web và số điện thoại lừa đảo đã được phát hiện.

Bị lừa qua mạng rồi phải làm sao? – Hướng dẫn trình báo lừa đảo đúng cách & đúng nơi

Bị lừa mất tiền qua mạng là điều không ai mong muốn. Nhưng nếu chuyện đó xảy ra, điều quan trọng nhất là bình tĩnh xử lý và trình báo kịp thời. Bởi càng để lâu, khả năng lấy lại tài sản càng thấp và các đối tượng lừa đảo sẽ tiếp tục gây hại cho nhiều người khác.

Dưới đây là hướng dẫn chi tiết các cách trình báo lừa đảo qua mạng ở Việt Nam, từ dễ thực hiện nhất đến những kênh chính thức của cơ quan chức năng.

1. Gửi báo cáo đến Cục An toàn Thông tin – Bộ Thông tin và Truyền thông

Cách nhanh nhất để báo cáo hành vi lừa đảo online là truy cập:

🔗 https://canhbaoluradao.vn
Hoặc
🔗 https://baocao.ncsc.gov.vn

Bạn cần chuẩn bị:

• Hình ảnh, nội dung tin nhắn (Zalo, Facebook, Telegram…)
  
  

• Link website lừa đảo (nếu có)
  
  

• Số tài khoản/số điện thoại của đối tượng
  
  

• Mô tả cụ thể vụ việc
  
  

✅ Giao diện web dễ sử dụng, thao tác chỉ mất 3–5 phút. Sau khi gửi, đội ngũ kỹ thuật sẽ xử lý và cảnh báo cộng đồng nếu xác thực lừa đảo.

Xem thêm: Khuyến mãi lắp mạng FPT

2. Sử dụng ứng dụng “Phản ánh lừa đảo” (chính chủ từ Bộ TT&TT)

Đây là app miễn phí, có trên:

• ✅ CH Play (Android)
  
  

• ✅ App Store (iOS)
  
  

Tính năng chính:

• Gửi phản ánh nhanh
  
  

• Tra cứu số điện thoại lừa đảo
  
  

• Xem cảnh báo theo khu vực, ngành nghề
  
  

👉 Rất hữu ích nếu bạn thường xuyên làm việc online, tuyển dụng, kinh doanh qua mạng xã hội.

3. Trình báo tại cơ quan công an gần nhất

Khi bạn bị chiếm đoạt tài sản hoặc có đủ bằng chứng, nên đến trực tiếp trụ sở công an phường/xã nơi bạn cư trú để nộp đơn tố giác tội phạm.

Hồ sơ nên có:

• Bản tường trình sự việc
  
  

• Hóa đơn chuyển khoản (ảnh chụp/sao kê)
  
  

• Lưu lại toàn bộ cuộc hội thoại qua tin nhắn, cuộc gọi
  
  

• Hình ảnh đối tượng, website hoặc fanpage liên quan
  
  

⚠️ Bạn có thể đề nghị chuyển vụ việc lên Phòng Cảnh sát Hình sự (PC02) hoặc Cục Cảnh sát Hình sự (C02 – Bộ Công an) nếu tính chất nghiêm trọng hoặc có nhiều nạn nhân.

4. Báo ngân hàng hoặc ví điện tử liên quan

Nếu bạn đã chuyển tiền vào số tài khoản lừa đảo:

• Báo ngay với ngân hàng đó để yêu cầu tạm khoá, phong tỏa giao dịch (trong thời gian sớm nhất – tốt nhất là dưới 24h).
  
  

• Gọi tổng đài các ví điện tử (Momo, ZaloPay, VNPay...) nếu tiền đi qua nền tảng trung gian.
  
  

❗ Nhiều trường hợp được hoàn tiền nhờ trình báo kịp lúc và hợp tác từ phía ngân hàng.

5. Cảnh báo cộng đồng để người khác không bị lừa tiếp

Ngoài việc trình báo chính thức, bạn có thể:

• Đăng bài trên Facebook cá nhân, hội nhóm cảnh báo lừa đảo
  
  

• Gửi thông tin đến các fanpage uy tín như “Thông tin cảnh giác”, “Bóc phốt lừa đảo online”
  
  

• Góp dữ liệu cho các nền tảng tra cứu như: scamvn.com, callkit.net v.v...
  
  

👉 Đây là cách hữu ích giúp cộng đồng cùng nâng cao nhận thức và cảnh giác sớm hơn.

Cảnh báo: Những hình thức lừa đảo qua mạng mới nhất đang “nở rộ” – Đừng để bạn là người tiếp theo

Lừa đảo qua mạng không đứng yên – nó tiến hóa từng ngày, theo sát xu hướng công nghệ và thói quen người dùng. Những chiêu trò cũ chưa kịp lắng xuống thì các thủ đoạn mới đã xuất hiện, tinh vi hơn, đánh nhanh hơn và nguy hiểm hơn.

Những hình thức lừa đảo qua mạng mới nhất

Dưới đây là những kiểu lừa đảo online mới nhất đang được cảnh báo từ các cơ quan chức năng và chuyên gia an ninh mạng.

1. Giả mạo website của cơ quan nhà nước để “thu phí xử lý hồ sơ”

Các đối tượng tạo ra website có giao diện giống hệt:

• Bộ Công an, Cục Xuất Nhập Cảnh, Sở Tư pháp,...
  
  

• Gửi tin nhắn SMS/messenger: “Hồ sơ của bạn đang được xử lý. Vui lòng thanh toán lệ phí tại link này.”
  
  

❗ Người dân khi không để ý sẽ thanh toán qua đường link lừa đảo, tiền đi không thể lấy lại.

📌 Cảnh báo: Chỉ truy cập các cổng thông tin có đuôi .gov.vn. Không thanh toán bất cứ chi phí nào qua link lạ, email không rõ nguồn.

Tham Khảo: Cách Chia Sẻ WiFi Nhanh Và An Toàn Trên Điện Thoại Laptop

2. Giả mạo nhân viên giao hàng – yêu cầu trả thêm phí hoặc nhấn link “xác nhận đơn”

Bạn nhận được cuộc gọi:

“Anh/chị có đơn hàng từ Shopee/Lazada. Nhưng đơn đang bị giữ, vui lòng thanh toán 30.000đ để nhận hàng.”

Hoặc:

“Vui lòng nhấn link xác nhận lại đơn đặt hàng để tránh hủy.”

👉 Thực chất, không có đơn hàng nào hết. Đó là cách để bạn chuyển khoản cho chúng, hoặc dính mã độc, đánh cắp tài khoản ngân hàng.

📌 Cảnh báo: Luôn kiểm tra trong app chính thức của sàn TMĐT trước khi tin bất kỳ thông tin nào.

3. Lừa đảo qua các app vay tiền “siêu tốc”

Người dùng bị mời chào tải app “cho vay online cấp tốc, không cần thế chấp”. Sau khi:

• Cung cấp CMND/CCCD, danh bạ, ảnh chân dung
  
  

• Được “duyệt hồ sơ giả” và giải ngân số tiền nhỏ
  
  

📌 Sau đó:

• Lãi suất tính theo ngày cực cao (100–300%)
  
  

• Nếu không trả đúng hạn: bị khủng bố tin nhắn, gọi điện cho người thân, cắt ghép hình ảnh tống tiền
  
  

👉 Đây là hình thức tín dụng đen trá hình rất nguy hiểm, đặc biệt đang nhắm vào học sinh, sinh viên và lao động phổ thông.

4. Deepfake – giả giọng nói, khuôn mặt để mượn tiền, lừa tiền người thân

Đây là hình thức cực kỳ mới và nguy hiểm. Kẻ gian sử dụng AI để:

• Giả giọng bạn trong các cuộc gọi
  
  

• Dùng ảnh và video để tạo clip “bạn đang nhờ chuyển tiền”
  
  

Một số nạn nhân cho biết:

“Người gọi nói chuyện giống hệt giọng em trai tôi, gọi video cũng thấy mặt nó luôn. Tôi không nghi ngờ gì cả…”

📌 Cảnh báo: Hãy luôn gọi xác nhận qua một kênh khác trước khi chuyển tiền – ví dụ: gọi video Zalo nếu họ nhắn qua Messenger.

5. Lừa đảo qua mã QR giả

• Các đối tượng dán mã QR giả tại quán cà phê, bãi gửi xe, cửa hàng nhỏ.
  
  

• Khi người dùng quét mã để thanh toán, hệ thống sẽ dẫn đến trang lừa đảo hoặc ví của kẻ gian.
  
  

📌 Cảnh báo: Luôn xác nhận thông tin người nhận trên màn hình trước khi nhấn “Gửi tiền”. Với các địa điểm công cộng, nên hỏi nhân viên cửa hàng trước khi quét mã.

Đừng là nạn nhân tiếp theo – Hãy trở thành người dùng thông minh trên môi trường số

Thế giới mạng mở ra cho chúng ta vô vàn cơ hội: học tập, kết nối, kiếm tiền, giải trí. Nhưng song song với đó là vô vàn cạm bẫy được thiết kế tinh vi hơn mỗi ngày. Lừa đảo qua mạng không loại trừ một ai, không phân biệt bạn là sinh viên, nhân viên văn phòng, người nội trợ hay giám đốc doanh nghiệp.

Điều quan trọng là:

👉 Bạn không thể ngăn kẻ xấu tồn tại, nhưng bạn hoàn toàn có thể học cách tự bảo vệ mình.

Những gì bạn cần làm ngay hôm nay:

• ✅ Trang bị kiến thức cảnh giác với các hình thức lừa đảo mới nhất
  
  

• ✅ Không tin tưởng tuyệt đối bất cứ ai – đặc biệt là người “quen” qua mạng
  
  

• ✅ Không chuyển tiền, cung cấp mã OTP, tài khoản nếu chưa xác minh rõ ràng
  
  

• ✅ Cảnh báo cho người thân, đặc biệt là người lớn tuổi và trẻ em trong gia đình
  
  

• ✅ Chủ động trình báo nếu bạn phát hiện hoặc nghi ngờ hành vi lừa đảo
  
  

Một môi trường mạng an toàn không đến từ một người – mà đến từ tất cả chúng ta